Voortplanting is een belangrijk aspect van het hondeninstinct

Wie alleen maar een gezellige huisgenoot wil, kan de regelmatig terugkerende perikelen met loopse teven en onhoudbare reuen waarschijnlijk missen als kiespijn.

Toch is het goed iets meer te weten over de voortplanting van honden, zodat u desgewenst maatregelen kunt treffen om nageslacht te voorkomen.

 

Loopsheid

Teven kennen vruchtbaarheidsperioden die in de wandeling loopsheid worden genoemd. Dat woord verwijst naar de neiging die vruchtbare teven hebben om op zoek te gaan (op de loop) naar reuen. Teven worden gemiddeld twee keer per jaar loops. Soms gebeurt dat Iets minder vaak (om de acht maanden). De loopsheid bestaat uit verschillende fasen.

In het begin zwelt het uitwendige geslachtsdeel van de teef iets op. Na een paar dagen verschijnt er afscheiding. Die is eerst glashelder, maar wordt al snel bloederig. De ene teef verliest veel meer bloed dan de andere, maar teven houden zichzelf over het algemeen goed schoon tijdens deze periode. De speciale geur die de teef gedurende de loopsheid afgeeft, is alleen voor andere honden waarneembaar. Mensen ruiken er niets van. Er zijn sprays in de handel die deze voor reuen aantrekkelijke geur verdoezelen.

De dag waarop u druppels bloed ziet verschijnen, geldt als eerste dag van de loopsheid. Vanaf de elfde dag moet u echt gaan oppassen. Dan is de bloeding meestal opgehouden en wordt de afscheiding roze tot helder van kleur.

De vulva is nu hard en duidelijk gezwollen: de teef 'staat'. Dat wil zeggen dat ze reuen zal toestaan om haar te dekken. Laat uw teef in deze fase dan ook aangelijnd uit! Na ongeveer een week neemt de zwelling af. De teef zal reuen weer van zich afbijten als ze toenadering zoeken of haar willen bespringen. Ook al is het een lastige periode, de loopsheid duurt relatief kort: zo'n drie weken. Sterilisatie is weliswaar een optie tegen loopsheid, maar wel een definitieve! Wanneer u misschien ooit nog met uw teef wilt fokken, is er als tijdelijke oplossing de prikpil. Die is echter omstreden in verband met bijwerkingen, zoals baarrmoederontsteking.

 

Karakterverandering

Bij sommige mensen leeft de misvatting dat een schuwe teef minder schuw wordt als ze pups heeft geworpen en grootgebracht. Dat zou dan een reden moeten zijn om een schuwe teef een nest te laten krijgen. Het tegengestelde is echter het geval: met schuwe honden moet niet worden gefokt, om de simpele reden dat er beslist een erfelijke aanleg voor die schuwheid aanwezig is. Een teef heeft niet alleen haar erfelijke materiaal door aan haar pups, maar Is ook in haar gedrag een voorbeeld voor haar jongen. Het ligt dus voor de hand dat de pups van een schuwe moeder hetzelfde afwijkende gedrag zullen gaan vertonen.

Schuwe of onevenwichtige teven kunnen tijdelijk wat standvastiger worden als ze hun pups verzorgen. Het ligt namelijk in hun natuurlijke instinct besloten om hun jongen te beschermen. Er is in die gevallen echter beslist geen sprake van een blijvende karakterverandering! Het hebben van een nest pups kan zowel voor de baas als voor de teef een aangename ervaring zijn. Het is immers interessant om de pups enkele weken in hun ontwikkeling mee te kunnen maken. Die ontwikkeling zal echter alleen dan voorspoedig verlopen als ze een stabiele, karaktervaste teef als moeder hebben. Is dat niet het geval, dan is sterilisatie de beste optie. Een teef zal geen gemis voelen als ze nooit moeder is geweest.

 

Dekking

Zoals gezegd 'staat' de teef op het hoogtepunt van de loopsheid. Bij aanraking van haar achterdeel zal ze in paringshouding gaan staan en haar staart wegdraaien van de vulva. Een reu zal eerst de vulva besnuffelen en dan de teef bespringen. Hij brengt zijn gezwollen penis in en krijgt na enkele bewegingen een zaadlozing. De spieren van de vulva houden de penis in een stevige greep, waardoor de reu zich niet terug kan trekken. Beide honden zitten als het ware aan elkaar vast. Dit wordt koppeling of hangen genoemd. In de meeste gevallen draait de reu zich een slag om, zodat de honden elk een andere kant op kijken. U mag reu en teef niet met dwang van elkaar scheiden: dat kan verwondingen aan hun geslachtsdelen veroorzaken. Een koppeling duurt normaliter ongeveer twintig minuten.
 

Aantal pups

Het fokken van een nest pups is niet iets om hals over kop aan te beginnen. In de eerste plaats zijn er al te veel honden die om een of andere reden door hun eigenaars worden afgedankt. Meestal belanden ze in een asiel of andere dierenopvang. Dat is voor honden geen goed bestaan. Ze worden er weliswaar goed gevoed en verzorgd, maar missen de zo belangrijke prikkels en warmte van het leven in gezinsverband.

Alleen als u van tevoren zeker weet dat alle pups (en dat kunnen er veel zijn!) een goed, blijvend tehuis krijgen, mag u de stap wagen. Het hebben van een rashond garandeert overigens niet dat de verkoop van de pups gladjes zal verlopen! Is uw teef van een heel bijzonder ras, dan zal er nauwelijks vraag zijn naar de hondjes; soms kunt u nog wel een adres vinden voor de teefjes, maar blijft u zitten met de reutjes. Dat probleem is geenszins opgelost als u een teef bezit van een heel populair ras. Zulke rassen worden veel gefokt en de pups van de meest gerenommeerde fokkers zijn over het algemeen het meest in trek.

Het verzorgen van een nest kost de nodige tijd en inzet: de pups moeten vanaf het allereerste begin veel aandacht krijgen. Als ze tussen de vijf en acht weken oud zijn, moeten ze zoveel mogelijk indrukken opdoen. Deze periode noemt men de inprentingsfase. Krijgen de pups deze indrukken niet te verwerken, dan zullen ze voor de rest van hun leven schuw of zelfs onaangepast gedrag vertonen.

In het algemeen geldt: hoe groter de hond, hoe groter het aantal pups. Honden van grote rassen kunnen gemakkelijk twaalf pups werpen. Kleine honden krijgen beduidend minder pups (soms maar drie). Natuurlijk bestaan er ook op deze regel uitzonderingen.

 

Bevalling

Tussen de datum van de dekking en de bevalling liggen gemiddeld negen weken, ofwel 63 dagen. Uiteraard kan een teef enkele dagen eerder of later bevallen. De bevalling verloopt grofweg in twee fasen.

In de eerste fase heeft de teef ontsluitingsweeën. Deze fase gaat meestal onopgemerkt voorbij. Daarna krijgt ze duidelijk zichtbare persweeën, waardoor een pup via het geboortekanaal naar buiten wordt geduwd. Soms is te zien hoe tijdens de ontsluitingsfase de nog ongeboren pups heftig bewegen. Bij teven met een heel korte vacht kunnen ze zelfs als bobbels in de buikwand verschijnen. De persweeën kunnen gepaard gaan met pijn, waardoor de teef piept of kreunt. Het lichaam spant zich, waarbij de rug zich kromt en de staart wordt gebogen.

Elke pup is omhuld door een vruchtvlies. In veel gevallen knapt dat vlak voordat de pup ter wereld komt, zodat er eerst wat vruchtwater afkomt. Daarna verschijnt de pup. Soms komt het kopje eerst, maar vaak ligt het diertje in stuitligging. Dat wil zeggen dat de achterpootjes en/of de staart eerst geboren worden. Het is belangrijk dat er na iedere pup ook een nageboorte afkomt. Controleer dat vooral na de geboorte van de laatste pup. Een placenta die in het lichaam van de moederhond achterblijft, kan een levensgevaarlijke ontsteking veroorzaken. Na de geboorte van een pup moet u meteen het vruchtvlies van het neusje halen, zodat het diertje vrij kan ademhalen. Neem bij twijfel rond de bevalling altijd contact op met de dierenarts. Laat ook na een voorspoedige bevalling de pups en hun moeder voor de zekerheid even nakijken.

 

Castratie en sterilisatie

Wanneer u zeker weet dat u van uw teef nooit (meer) een nestje wilt, is vasectomie ofwel sterilisatie een oplossing. Sterilisatie (in feite gewoon een castratie) is een operatie waarbij de eierstokken en vaak ook de baarmoeder worden verwijderd. De teef wordt dan niet meer loops en kan niet meer drachtig worden.

Sterilisatie kan plaatsvinden vanaf ongeveer anderhalf jaar. Een reu wordt meestal alleen gecastreerd om medische redenen of om ongewenst seksueel gedrag te beperken. Bij een castratie worden de testikels verwijderd. Voor castratie bestaat geen vaste leeftijd, maar de reu moet bij voorkeur de volwassenheid hebben bereikt. Gaat het er alleen om de reu onvruchtbaar te maken, dan is vasectomie voldoende. In dat geval behoudt de reu wel zijn geslachtsdrift, maar kan zich niet langer voortplanten.

Castratie en sterilisatie worden vaak in verband gebracht met sloomheid en zwaarlijvigheid. Teven en reuen die niet meer worden beheerst door 'voortplantingshormonen', kunnen inderdaad rustiger worden. De veranderde hormoonhuishouding zorgt na de ingreep voor een geringere energiebehoefte. Wanneer u de hoeveelheden voedsel voor uw hond iets aanpast, hoeft er van zwaarlijvigheid geen sprake te zijn.

Wil je op de hoogte blijven van alle nieuwe rassen en artikelen die op de website verschijnen? Registreer jezelf hier en je krijgt elke 2 weken een update in je mailbox. Je kan jezelf altijd probleemloos uitschrijven.